Sumo vốn được coi là môn võ giàu truyền thống nổi tiếng của Nhật Bản, cũng như là một nghi lễ tôn giáo (Thần đạo – Shinto). Các võ sĩ Sumo đều có tầm vóc khổng lồ, đồ sộ nhưng lại vô cùng nhanh nhẹn trên sản đấu.
Đôi nét về Sumo
Sumo xuất hiện ở Nhật Bản vào khoảng 1500 trước và gắn liền với Thần đạo (đạo Shinto). Trước đây Sumo là một nghi thức đi kèm với những điệu múa linh thiêng để cầu mùa màng được bội thu và đến ngày nay, trong những trận đấu của các võ sĩ Sumo, một vài nghi lễ vẫn còn được thực hiện trước mỗi trận đấu.
Bước sang thời kì Nara, Sumo bắt đầu được bước sang một trang mới, trở thành một giải đấu được tổ chức hằng năm trong triều đình. Các quy luật và kĩ thuật thi đấu đã được hình thành vào giai đọan này và duy trì cho đến ngày nay.
Đến năm 1192, khi chiến tranh nổ ra tại Nhật Bản, các võ sĩ Sumo không còn là võ sĩ tự do mà được đưa vào quân đội huấn luyện để phục vụ cho cuốc chiến. Từ đó đã dẫn đến việc ra đời của các trường đào tạo Sumo và có các võ sĩ Sumo chuyên nghiệp hẳn hoi. Đưa Sumo thành môn thể thao chính thống, biểu tượng của Nhật Bản. Hiệp hội Sumo Nhật Bản ngày nay chính là bắt nguồn từ những nhóm võ sĩ Sumo thời kỳ Edo.
Bề dày lịch sử là thế nhưng môn võ Sumo chỉ thật sự chuyên nghiệp, hoạt động bài bản khoảng 300 năm nay. Lúc đầu con số các võ sĩ Sumo rất đông nhưng càng về sau số lượng võ sĩ Sumo chuyên nghiệp đã giảm xuống hằng năm chỉ khoảng 50 người bởi chính quá trình luyện tập gian khổ cũng như cuộc sống nghiêm ngặt để bước vào con đường Sumo.
Võ sĩ Sumo
Hiện tại, Nhật Bản có hiệp hội Sumo là hiệp hội quản lý và tổ chức các cuộc thi đấu Sumo. Hàng năm, có các giải đấu Sumo diễn ra vào tháng 1,3,5,7,9 và 11. Mỗi giải đấu diễn ra trong vòng 15 ngày. Các võ sĩ được chia làm bên Đông – bên Tây. Tùy theo thành tích thắng bại, các võ sĩ được thăng cấp và thăng lương.
Mặc dù ở các lò Sumo khác nhau, lương của mỗi bậc đều có quy định rõ rang. Cao cấp nhất là Yokozuna, kế đến là Ozeki tiếp theo là cấp bậc Sekiwate, Komusubi, Maegashira, Jyuryo. Các cấp này được gọi là Makunouchi (tạm dịch là “đấu sân trước”, thi đấu có truyền hình trực tiếp).
Các võ sĩ mới vào nghề chưa có thành tích gì, được xếp ở hạng Makunosh*ta (đấu sân sau, không có truyền hình trực tiếp) thì không có lương từ Hiệp hội mà chỉ nhận được tiền tiêu vặt từ vị thầy của mình (okata).
Trở thành Sumo không phải ai cũng làm được
Điều kiện quy định để gia nhập lò Sumo cũng rất khắt khe: Nam giới, đã tốt nghiệp trung học (cấp 2), tuổi nhập môn trễ nhất là 23 tuổi, chiều cao tối thiểu là 167 cm, cân nặng tối thiểu là 67 kg. Sau khi trải qua các kỳ sát hạch về sức khỏe bao gồm: thị lực, sức bật, độ bền, tốc độ chạy… người nào được nhận sẽ bắt đầu tập luyên, ăn uống theo chế độ của Sumo để tăng trọng lượng. Các lực sĩ Sumo tuy có thể trọng đáng nể lại không phải là những người mắc bệnh béo phì. Hàng năm, họ đều trải qua các cuộc khám sức khỏe định kỳ để tránh các bệnh tim mạch. Đa số họ đều có lượng mỡ dưới 30% trọng lượng cơ thể nghĩa là béo hơn người bình thường nhưng không phải béo bệnh.
Cấp bậc trong Sumo không tăng theo thể trọng mà phân theo thắng thua trong các giải đấu. Từ hạng Ozeki trở xuống nếu số trận thua lớn hơn số trân thắng liên tục trong hai giải sẽ bị tụt hạng . Hạng Yokozuna không bị tụt hạng nhưng nếu thua nhiều liên tiếp hai giải sẽ bị khiển trách, thua 3 giải liên tiếp sẽ bị buộc giải nghệ Do đó, lực sĩ nào cũng phải cố gắng đạt ít nhất 8 trận thắng / 15 trân trong mỗi giải đấu để tránh bị tụt hạng.
Thi đấu Sumo
Trong thi đấu Sumo, không cho phép dùng đòn đá, đòn cùi chỏ, không được nắm tóc, không được đấm, không được xia vào mắt hoặc tấn công hạ bộ nhưng được húc vào người đối thủ, được ngáng chân thậm chí được tát vào mặt đối thủ. Sumo thi đấu không phân biệt theo hạng cân, do đó khán rất thích thù khi xem trận đấu giữa một võ sĩ nhẹ cân hơn, thấp hơn đấu với võ sĩ to hơn và không phải lúc nào kẻ to lớn hơn cũng thắng.
Theo quy định, hai võ sĩ Sumo thi đấu trong một vòng tròn, ai đẩy được đối thủ ra khỏi vòng hoặc quật ngã, làm cho bất kỳ bộ phận trên người đối thủ , trừ lòng bàn chân chạm đất sẽ giành chiến thắng.
Võ đài thi đấu của các võ sĩ Sumo được gọi là Dohyo với đường kính 4,55 m. Vòng tròn được bện bằng rơm khô nằm lọt thỏn bên trong cái bệ cao hình vuông làm từ đất sét trộn với cát. Bên trên võ đài Dohyo là mái che treo Tsuriyane được thiết kế cầu kỳ. Mái che mô phỏng theo kiến trúc của mái đền Thần Đạo. Điều này thể hiện sức ảnh hưởng mạnh mẽ của tín ngưỡng Thần Đạo trong sumo.
Sumo hiện đại
Trong thế giới Sumo ngày nay, có 2/3 võ sĩ Sumo trong hạng Makunouchi đến từ các quốc gia khác như Mông Cổ, Gruzia, Bulgaria…Hiệp hội Sumo Nhật Bản rất đau đầu vì đứng giữa hai dòng “truyền thống” và “thể thao”. Do Sumo thi đấu không tách hẳn khỏi tính lễ nghi truyền thống nên rất khó để đưa ra ngoài ranh giới Nhật Bản và người Nhật cũng không hẳn muốn môn này trở thành môn thi đấu quốc tế giống như Judo, Kendo. Mặt khác , Hiệp hội vẫn công nhận sự có mặt của những lực sĩ ngoại quốc giúp cho giải đấu sôi động hơn, lôi cuốn nhiều người xem và các võ sĩ nước ngoài này trám vào chỗ trống do thiếu người kế thừa tại các lò đào tạo Sumo.
Dù trải qua nhiều thay đổi của cuộc sống hiện đại và du nhập của văn hóa phương Tây. Sumo vẫn là nét văn hóa truyền thống, một nghi lễ tôn giáo trong nền văn hóa đa dạng, đầy cổ kính và tính nhân văn của Nhật Bản.
