Búp bê Nhật Bản không chỉ là đồ chơi giải trí dành cho trẻ em, mà từ lâu, nó đã trở thành một nét văn hóa truyền thống đặc sắc đáng tự hào của người Nhật, cũng như món quà lưu niệm hấp dẫn đáng mua đối với những du khách nước ngoài. Vậy tại sao búp bê lại được coi là một trong những nét văn hóa đặc trưng của xứ sở hoa Anh Đào?,… hãy cùng HAATO tìm hiểu trong bài viết lần này nhé!
Búp bê Nhật Bản xuất hiện sớm nhất dưới hình thức là hình nộm trong các nghi lễ cầu may hoặc nghi lễ của các tông đồ. Vào thời Heian (794-1185), một con búp bê với thiết kế đơn giản có tên là Amagatsu được làm ra lần đầu tiên, đánh dấu sự chuyển đổi từ búp bê nghi lễ sang búp bê đồ chơi. Nối tiếp là dòng búp bê Hoko, được làm bằng vải thô trắng độn và đặc biệt là tóc của búp bê Hoko được kết từ sợi tóc thật. Nghệ thuật trang trí búp bê phát triển tực rỡ vào thời Edo (thế kỷ 17-19), và đây cũng được cho là một trong những thời kỳ hoàng kim của văn hoá búp bê Nhật Bản.
Thế giới búp bê Nhật Bản rất đa dạng, có rất nhiều loại hình như búp bê Ichimatsu, búp bê Hakata, búp bê bằng đất sét, búp bê mô phỏng lại các nhân bật trong kịch Noh hay Kabuki,…
Búp bê truyền thống có mối quan hệ mật thiết với người dân Nhật Bản, là một trong những nét đặc trưng văn hoá, phản ánh những tập tục, tín ngưỡng trong đời sống của người dân Nhật Bản.
Vào ngày 3 tháng 3, ngày Lễ Búp bê Nhật Bản, các gia đình ở Nhật sẽ trang trí búp bê Hina, đại diện cho những bé gái trong gia đình, với mong muốn để cầu cho trẻ em sự khoẻ mạnh và trưởng thành.
Tương tự ngày của các bé trai mùng 5 tháng 5, còn được gọi là ngày lễ Thiếu nhi Nhật Bản, người ta sẽ trang trí búp bê Gogatsu trên bàn thờ để cầu cho các bé lớn nhanh và khoẻ mạnh.
Mỗi búp bê lại ẩn chứa những ý nghĩ khác nhau. Hình búp bê dưới đây là một bé trai đang chơi con quay, một việc cần có sức khoẻ. Búp bê này thể hiện mong muốn bé trai luôn khoẻ mạnh.
Với người Nhật, chơi búp bê cũng giống như thưởng trà. Búp bê không phải để trang trí, mà là một người bạn tâm tình. Vì vậy, nghệ nhân làm búp bê phải thổi hồn vào con búp bê vô tri, cũng như hàm chứa cả một thế giới văn hoá truyền thống vào trong nó.
Việc chế tác búp bê tại Nhật Bản là một nghệ thuật cần tỉ mỉ đến từng công đoạn chi tiết. Để hoàn thiện một con búp bê thông thường cần có 20-30 người thợ tài hoa, chuyên trách từng công đoạn khác nhau như đầu búp bê, tóc, vẽ nét trên khuôn mặt, than hình, tay, kimono, mắt thuỷ tinh. Thời gian hoàn thành một con búp bê kéo dài từ vài tháng cho đến vài năm.
Những con búp bê xinh đẹp, mang trong đó rất nhiều thông điệp, là những sứ giả giúp thế giới thêm hiểu và quý trọng những giá trị văn hoá truyền thống của đất nước Phù Tang.
